30 september 2022
Als de registratie van fietsongevallen goed verloopt in Friesland en Utrecht, kan dat ook bij ons, dacht afdeling Amsterdam. Om de gemeente rugwind te geven begonnen wij in juli een Meldpunt Ongevallen. Conclusie uit 140 meldingen: de maximum snelheid op het fietspad moet omlaag, te smalle fietspaden moeten verbreed, opvoeren van e-bikes moet aangepakt worden.
Het belang van registratie
Op dit moment worden in Amsterdam alleen de ongevallen geregistreerd waar de politie bij betrokken is. Naar schatting blijft driekwart van de fietsongevallen ongezien, terwijl de slachtoffers wel de Spoed Eisende Hulp (SEH) bezoeken, wat betekent dat het toch vrij ernstige letsels betreft. Die ongevallen blijven toenemen door drukte op het fietspad en steeds meer e-bike-varianten (de populaire Van Moof kan 37 kilometer). Het fietsspitsuur in Amsterdam is een toeristische excursie waard, waarbij steeds vaker het recht van de sterkste geldt.
Met een goede registratie van de ongevallen via SEH- en ambulancedata is te zien waar het misgaat, waardoor en wat eraan gedaan kan worden. Dit gebeurt sinds een paar jaar al in de provincies Friesland en Utrecht via letselpreventiecentrum VeiligheidNL.
140 meldingen en conclusies
Direct in juli kwamen er al 100 meldingen binnen. De ‘gevallen vrouw’ die nummer 100 was, kreeg een bos bloemen van ons, wat via lokale media en Verkeersnet.nl direct weer veertig meldingen extra opleverde. De conclusie van deze meldingen moet helaas zijn, dat veel misgaat op het fietspad: Ruim 40% van de meldingen! We rijden te hard op elkaar af en halen in waar dat eigenlijk niet kan. Met alle nieuwe en oude voertuigen, op fietspaden die veel te smal zijn voor de grote hoeveelheid fietsers en met e-fietsen die breder zijn (zoals fat bike met passagiers, urban arrow bakfiets). Bij een kruising of fietspadversmalling moet je inhouden, maar het lijkt een sport om juist ook in het park en over zebra’s te slalommen. Haast!
Naast de usual suspects (taxi’s, auto’s, scooters) zijn er ook e-bikes betrokken. Er rijden er zoveel in Amsterdam, het kan niet anders. Ook slachtoffers blijken regelmatig (13%) aan op een e-bike te rijden, maar dan wel rustig. Het gevaar komt van e-rijders en gewone fietsers die (te) hard rijden voor de situatie. Er zijn meldingen van aanrijdingen door snelle fietskoeriers, een speedpedelec, fat bike en gewone e-bikes. Het komt regelmatig voor dat mensen na een ongeval/aanraking doorrijden. Zo is er een oudere dame die wekenlang een huidwond op haar arm had, en daarvoor vaak naar de dokter moest. De vrouw die haar aanreed, was niet eens gestopt. Een jongetje viel in het Vondelpark en brak tanden omdat een ander uitweek voor een snelle e-bike. Die is er allang vandoor, terwijl het gezin nog maanden bezig is de schade te verwerken.
Het is opvallend dat de gemelde ongevallen vaak een grote impact hebben. Mensen moeten bv lang revalideren na een botbreuk, of geven aan dat ze nog steeds niet goed kunnen lopen. Mentaal is het effect dat mensen (ouderen of ouders met jonge kinderen) angstiger worden bij het fietsen.
Enkele kenmerken van de meldingen
Voorbehoud: de hieronder genoemde percentages (op basis van 140 meldingen) hebben geen algemeen geldende waarde.
Infrastructuur
Soms zijn het de omstandigheden op straat die voor risico’s zorgen, bijvoorbeeld te smalle fietspaden, haaks opstaande stoepranden, een lantaarnpaal die gevaarlijk staat of metalen bollen op het fietspad. Vaak waarschuwt iemand de gemeente hierover door een melding te doen, maar er komt zelden een bevredigende reactie, oordeelt men.
Anderen
Bij 81% was de oorzaak contact met een andere verkeersdeelnemer. Landelijk zijn er meer eenzijdige ongevallen (dan is er geen andere verkeersdeelnemer betrokken).
Drukte
Waar op de weg gebeurde het? Bijna alles doet zich voor in het drukke centrum binnen de autoring A10 en in de oudere wijken waar de fietspaden vaak smaller dan twee meter zijn. Fietspad 41% (!), kruispunt 32%, fietsstrook op de rijbaan 16%.
Letselernst
Kwam de politie erbij? In 35% van de gevallen, ambulance 46%, SEH 29%.
Aangifte
Slechts in 11% van de gevallen is aangifte gedaan tegen de veroorzaker van het ongeval. De politie heeft 17% van de bij ons gemelde ongevallen geregistreerd. Het is belangrijk om deze elders gesignaleerde onder-registratie bevestigd te zien, omdat de gemeente zich voor verkeersongevallen en het verkeersveiligheidsbeleid baseert op BRON, meldingen door de politie. Maar zoals gezegd, blijft het merendeel van de fietsongevallen onder de radar omdat dit compleet buiten de politie omgaat.
Klachten over de politie
Zorgwekkend is ook, dat melders aangeven dat de politie – als zij wél ter plekke komt – getuigen wegstuurt, zegt dat de verzekering ‘het wel zal regelen’, dat het niet nodig is telefoonnummers van getuigen te noteren, hun nummers soms niet bewaart of niet wil geven, of vooral praat met de automobilist die de aanrijding veroorzaakte. Wat meer bewustzijn bij agenten over fietsongevallen en wat te doen voor fietsslachtoffers lijkt hard nodig.
Help slachtoffers
Het is altijd belangrijk telefoonnummers van getuigen te verzamelen! Een slachtoffer kan later een schademelding of aangifte willen doen, of via een advocaat schade willen verhalen. Bied als getuige altijd je hulp aan, want een slachtoffer kan behoorlijk van de kaart zijn. Maak een foto van het kenteken van het betrokken voertuig. Vraag of je iemand kunt bellen.
Maximum snelheid op het fietspad
De toenemende snelheid op fietspaden en de toenemende variatie in breedte en zwaarte van voertuigen op dat fietspad zijn redenen tot grote zorg. Stel een maximum snelheid in op het fietspad. Als in heel Amsterdam 30 km maximaal op de weg wordt ingevoerd, kan het fietspad weer een veilige haven worden voor kinderen, ouderen en iedereen die rustig wil fietsen. Iedereen die sneller wil dan bijvoorbeeld 20 km, kan dan op de weg rijden.
Maak opvoeren e-bike strafbaar
Het opvoeren van een e-bike is een koud kunstje. Om de veiligheid op de fietspaden te waarborgen is handhaven op en beboeten van illegaal opgevoerde e-bikes onvermijdelijk.
Meer informatie bij Teeja.arissen@fietsersbond.amsterdam