Kwetsbare fietsers haken massaal af omdat ze het te eng en te druk vinden op de Amsterdamse fietspaden. Een belangrijke oorzaak is het groeiend aantal snelle en brede fietsen en bestelvoertuigen. Volgens de afdeling Amsterdam van de Fietsersbond kan het zo niet langer. Er moeten keuzes gemaakt worden. Daarom pleiten wij voor een maximum snelheid van 20 kilometer per uur op de fietspaden. Ook moeten alle snellere, zwaardere en bredere tweewielers naar de rijweg.
Sneller, zwaarder en breder
De fietspaden binnen de ring zijn te smal, te vol en bovendien is er een explosie gaande van nieuwe, snelle elektrische voertuigen. Zij kunnen tot 45 km/u rijden (of nog harder), terwijl de gemiddelde fietser 18-20 km/u gaat. Snelheidsverschillen veroorzaken meer risico, vooral voor de gewone en de kwetsbare (oudere, jonge, beperkte) fietser.
Verschillen in gewicht brengen ook meer risico met zich mee. Dus bij elke extra eetkoerier met bak voorop op het fietspad zijn de gewone fietsers in het nadeel. Hetzelfde geldt voor flitskoeriers, fat bikes, e-choppers en cargo bikes. Dit vergalt niet alleen het fietsplezier, maar kan ook bij een botsing of lichte aanraking ernstige gevolgen hebben. Ouderen zijn fysiek nog kwetsbaarder, dus bij hen kan dit fataal uitpakken.
En grotere breedtes eisen meer ruimte ten koste van anderen op het fietspad, waar de ruimte nu al te krap is voor de gewone fietsers. Want zeker binnen de ring A-10 zijn de meeste fietspaden maar 2 meter of nog minder, smaller dan de eigen normen van de gemeente. Gewone fietsers delven het onderspit wanneer bezorgfietsers zich gedragen volgens het recht van de sterkste.
‘Ondertussen gaat de explosie van elektrische voertuigen door’
De politiek loopt hopeloos achter
De snelheids-, massa- en breedteverschillen onder fietsen zijn een gevolg van de toenemende verschillen in motorisch vermogen. En door de snelle ontwikkeling van elektrische accu’s kun je dat grotere vermogen aan de buitenkant van de voertuigen nauwelijks zien of horen. Moeten al die fat bikes en cargo bikes dan geen kenteken hebben? Dat zou je denken, maar de kentekenplicht geldt op dit moment alleen voor tweewielers met meer dan 250 Watt vermogen. En met een goed ontworpen fiets kan je met 250 Watt zomaar 40 km/u halen. Maar nog belangrijker: veel nieuwe tweewielers met groot elektrisch vermogen zijn nog niet officieel toegelaten, hebben dus geen kenteken en glippen zo door de mazen van de bestaande wetgeving. Sommige fabrikanten wijzen er in de kleine lettertjes nog wel op dat hun voertuig in feite illegaal is, maar dat weerhoudt maar weinigen. Tenslotte blijkt de snelheidsbegrenzer op dat soort voertuigen in de praktijk een wassen neus. Het is al lang bekend dat snorscooters massaal worden opgevoerd. Bij fat bikes is dat helemaal niet meer nodig: een simpele knop volstaat om van een trapfiets een motorfiets te maken.
Ondertussen gaat de explosie van elektrische voertuigen door. Veel zijn er al toegelaten door de EU en dan kunnen ze in Nederland niet worden geweigerd. Wel kan de overheid bepalen op welke plek op de openbare weg ze moeten rijden. De politiek komt echter maar langzaam in beweging. Het ministerie werkt aan nieuwe regels voor deze zogenaamde Lichte Elektrische Voertuigen (LEV’s). De minister lijkt alle tweewielers tot 55 kg naar het fietspad te willen sturen, dus ook cargo bikes van 1 meter breed, die daar dan niet harder dan 25 km/u mogen. Volgens ons is dat een heilloze weg, waardoor met name oudere en kwetsbare fietsers verder zullen afhaken. Ook de Amsterdamse wethouder van verkeer erkent dat senioren ophouden met fietsen omdat ze het te eng en te druk vinden.
Keuze voor 20 kilometer
De Fietsersbond komt op voor het belang van fietsers, met name de kwetsbare groepen daaronder. Hun belang is dat ze kunnen blijven fietsen, zonder (terechte) gevoelens van onveiligheid op het fietspad. Het is daarom onvermijdelijk om duidelijke keuzes te maken.
Wij pleiten daarom voor een maximum snelheid van 20 (i.p.v. 25) kilometer per uur op alle fietspaden, natuurlijk ook die in parken, waar dat sowieso van belang is voor rust en veiligheid. Dat kan door op fietspaden uitsluitend gewone fietsen en fietsen met trapondersteuning toe te staan. Die laatste moeten gegarandeerd niet harder kunnen dan 25 km/u en door gewicht of breedte geen onnodig gevaar vormen voor andere fietsers. Daarbij moeten fietsen op het fietspad niet breder zijn dan 75 centimeter.
Alleen op deze manier blijven de verschillen in snelheid, gewicht en breedte op de fietspaden binnen de perken. En om de bescherming van kwetsbare fietsers compleet te maken zijn volgens ons fietspaden ook nodig op GOW30 wegen (van 50 naar 30 afgeschaalde GebiedsOntsluitingsWegen ).
Alle overige twee- en driewielers (LEVs) rijden dan op de rijweg. Daarvoor moet het fietspad onverplicht worden. De invoering in Amsterdam van 30 km/u als standaardsnelheid voor auto’s, waarschijnlijk in 2023, is een uitstekend moment om dit te doen. Die LEV-berijders hoeven dan niet beducht te zijn voor snelle auto’s, net zomin als ze dat nu zijn in de bestaande verblijfsgebieden.
Maar hoe garandeer je dat e-bikes niet harder gaan dan 25 km en dus niet opgevoerd zijn? Als je het criterium gebruikt dat alles boven de 100 watt motorvermogen naar de rijbaan moet, geldt dat ook voor veel ouderen. Die hebben vaak al een e-bike (bijna allemaal 250 watt), maar blijven doorgaans onder de maximum snelheid en willen veilig op het fietspad kunnen blijven rijden. Dus dat lijkt niet de juiste weg. Beter lijkt het om het Ministerie te vragen om e-bikes die eigenlijk geen e-bike zijn, zoals de fatbike (met een gashendel) in ieder geval naar de rijbaan te sturen. Een bedrijf als Van Moof moet erop worden aangesproken dat ze hun e-bikes zo produceren dat ze gegarandeerd niet kunnen worden opgevoerd. En daarbij hoort natuurlijk handhaving: campagnes om te hard rijdende e-bikes aan te houden, te testen en de opgevoerde in te pikken!
Onze oproep aan de politiek: Maak de Amsterdamse fietspaden weer veilig. Door een duidelijke keuze te maken voor de gewone fietser (en gewone e-bikes met trapondersteuning). En laat je niet verleiden door het flitsende, quasi-duurzame imago van die snelle e-bikes. Want niets doen dreigt tientallen jaren verkeersveiligheidsbeleid teniet te doen.
Door Frans van der Woerd. Dit artikel verscheen eerder in OEK 114 – november 2021.