Wanneer reisde u voor het laatst met het Distelwegveer? Dat is een vraag die ook veel Noorderlingen niet zo 1, 2, 3 kunnen beantwoorden, en de meeste mensen van de overkant moeten eerst zoeken waar dat veer eigenlijk vaart.
Het zij hen vergeven. Het Distelwegveer, de pont van de Pontsteiger naar de bouwplaats die we kennen als de Buiksloterham, vaart 4 keer per uur, en niet in het weekend. En de naam suggereert het al: de wegen naar die pont toe vanuit Noord zijn kronkelig, lang, winderig en vol met vrachtwagens met bouwmaterialen. Dat zie je terug in het gebruik: waar de ponten naar de Buiksloterweg en de NDSM-werf uitpuilen met fietsers, vervoert het Distelwegveer maar zo’n paar procent van alle fietsers tussen Noord en de rest van de stad (Update Nota Veren, juli 2021).
Kan het beter?
Opheffen? Nou nee, want het MOET beter. Immers, de Buiksloterham − het gebied rond het Distelwegveer − ondergaat op dit moment een metamorfose van groezelig industrieterrein naar een hippe woonwijk voor gezinnen. De massa’s nieuwe tweeverdieners fietsen dagelijks naar hun werk, en in het weekend naar hun vertier en vrienden in het centrum. En dan opent in 2024 naast de Buiksloterham ook nog eens een congrescentrum voor 5000 bezoekers. Een betere verbinding met de overkant van het IJ is dus noodzakelijk.
In de gemeentelijke folders is de Buiksloterham de groene, circulaire wijk van de toekomst, helemaal ingericht op fietsen en wandelen. Maar op dit moment is het een gebied met een belabberde fiets-infrastructuur, ontworpen voor en door de zware industrie die er vijftig jaar geleden bloeide. Met een matige verbinding met het centrum: een pont die weinig vaart op een slecht bereikbare plek en met een lang vaartraject. Wat nodig is een pont waar je makkelijker naartoe fietst, die sneller aan de overkant komt en vaker vaart.
Een goed voorbeeld van zo’n verbeterde pont is het IJpleinveer dat werd verkort en geïntensiveerd om het Buiksloterwegveer te ontlasten. Het resultaat mag er zijn: recht naar de overkant, 10 keer per uur, met twee nieuwe geasfalteerde fietsroutes van Waterland tot aan de Stopera.
Kan dat ook bij de Distelweg? Beslist, en dat gaat ook gebeuren. Er komen nieuwe en betere fietsroutes naar de noordelijke aanlegplaats via nieuwe fietsbruggen in 2027 en 2028, en daarnaast…Tja, verder is er nog niets gepland. Omdat de Buiksloterham zich voor onze neus ontwikkelt, dringt de Fietsersbond al sinds 2020 aan op meer en snellere overtochten. En dat leidde al in juli 2021 tot een besluit tot een onderzoek naar een beter Distelwegveer met een nieuwe aanlanding bij het Stenen Hoofd. Opdracht: laat zien wat wel en niet kan, en of een verandering ook een verbetering is.
Een kansrijk voorstel
Het onderzoek loopt, en de resultaten worden voor de zomer verwacht. Wat mogen we verwachten, op basis van de onderzoeksvraag en vergelijkbare maatregelen bij het IJpleinveer? Als de pont niet meer aanlegt bij de Pontsteiger (zie afbeelding hierboven: het gele traject 1) maar bij het Stenen Hoofd (het rode traject 2) ben je sneller aan de overkant, kan de pont dus vaker varen en zijn mensen dus sneller bij hun bestemmingen. In dat geval wordt het traject Distelweg – Marnixstraat – Haarlemmerplein deel van de fietsring rond het centrum, zoals ook bepleit in de voorkeursbesluiten Sprong over het IJ van de gemeenteraad. Daardoor kunnen er meer mensen om het Centrum heen fietsen, in plaats van zich er via de Spuistraat en Geldersekade doorheen te moeten worstelen. En een bijkomend voordeel van een aanlanding bij het Stenen Hoofd is dat er dan minder ponten naar de Pontsteiger varen tussen de beroepsvaart die door het Westerkanaal vaart, precies wat de richtlijnen van Rijkswaterstaat voorschrijven. Als een verbetering van voor fietsverkeer ook voordelen voor de beroepsvaart biedt, wordt de kans op realisering een stuk groter.
Stenen hoofdveer i.p.v. Distelwegveer?
In een vorig leven van de Sprong over het IJ, toen de commissie-D’Hooghe in 2019 hun visienota presenteerde, was er een intensief gebruikte vaste verbinding gepland tussen de Grasweg en het Stenen Hoofd. Een goede pontverbinding op die plaats is nog mogelijk, als de noordelijke aanlegplaats van Distelwegveer verplaatst wordt naar de Grasweg (het blauwe traject 3). Dat is nog niet eenvoudig, want over veel kavels aan de Grasweg heeft de gemeente geen zeggenschap en op andere zit industrie in de weg. Recht tegenover het Stenen Hoofd is nog één stukje IJ-oever leeg, maar of een aanlanding daar kan is onzeker.
Hoe verder?
Zeker na het pontendebacle van januari 2024, waarbij én het Buiksloterwegveer dagenlang uit de vaart was en 5 ponten tegelijk in reparatie moesten, moet de gemeente dit jaar laten zien dat ze IJ-oeververbindingen verbetert om het hoofd te bieden aan de tsunami extra passagiers op de veren in een explosief groeiend Noord. Een verbeterd Distelwegveer kan precies zijn wat de gemeente nodig heeft om te laten zien dat ze Noord niet links laat liggen.
Bronnen:
– Update Nota Veren 2021, juli 2021, programma veren, V&OR, gemeente Amsterdam
– Visienota commissie oeververbindingen Rijkswateren, 5 december 2019
– Richtlijnen Vaarwegen 2020, Rijkswaterstaat, ministerie van Infrastructuur en Waterstaat