Na vijf jaar zet de gemeente een punt achter de Agenda Autoluw. Dit programma had als doel om Amsterdam autoluwer te maken zodat er ruimte vrijkomt, bijvoorbeeld voor fietsers. Nu blijkt echter dat het aantal auto’s juist is gegroeid. Ondertussen blijft de gemeente streven naar een autoluw Amsterdam. Ze werkt aan nieuw beleid onder de naam Amsterdam Maakt Ruimte, maar het is momenteel nog niet bekend of de maatregelen uit de Agenda Autoluw worden aangescherpt.
Eind 2019 presenteerde Amsterdam de Agenda Autoluw. Het idee was simpel: “We willen ruimte maken voor voetgangers, fietsers en spelende kinderen en stellen ons ten doel de kwaliteit van de openbare ruimte te verhogen en groener te maken. De nadruk ligt daarbij op auto’s vanwege hun grote ruimtelijke impact.”
Amsterdam autoluw
We hebben de maatregelen uit de Agenda Autoluw al eerder tegen het licht gehouden tegen het licht gehouden (zie OEK 118:7-8). Een deel bestaat uit symboolpolitiek, luchtfietserij en vergezichten, maar dat is vrij gebruikelijk bij ambitieuze plannen. Belangrijk is dat er ook maatregelen in staan die echt verschil kunnen maken. Een voorbeeld is het tegengaan van onnodig autoverkeer door zogenaamde ‘knips’. Dit kan een effectief middel zijn. Er zijn knips gerealiseerd bij de Van Woustraat, de Sloterweg en Centraal Station, maar sinds de ophef over de Weesperstraatpilot is deze aanpak op de lange baan geschoven.
Een ander instrument is het parkeerbeleid. De huidige goedkope parkeervergunningen vormen een subsidie op autobezit, die kan oplopen tot duizenden euro’s per jaar. Amsterdam probeert dit te veranderen, op een manier die overigens de huidige parkeervergunning-houders grotendeels buiten schot laat. In een deel van de stad is het maximale aantal vergunningen verlaagd; bewoners van nieuwbouw krijgen geen parkeervergunning meer en er wordt kritisch gekeken naar de normen voor het aantal parkeerplaatsen bij nieuwbouw. Ondertussen zijn er 7000 parkeerplaatsen opgeheven.
In principe zijn dit maatregelen die zouden kunnen werken. De aanscherping van het parkeerbeleid gaat echter in kleine stapjes, waardoor er geen grote effecten van zijn te verwachten. De afsluitende Monitor Autoluw bevestigt dat. Ondanks dat mensen vaker thuiswerken is het autoverkeer in de stad niet afgenomen. Het aantal auto’s per Amsterdammer is gelijk gebleven; met een groeiende bevolking betekent dat dus meer auto’s. De conclusie is duidelijk: als je echt ruimte wil maken, dan zijn stevigere maatregelen nodig.
Amsterdam Maakt Ruimte
Inmiddels werkt de gemeente aan een opvolger van de Agenda Autoluw, onder de naam Amsterdam Maakt Ruimte. Het gaat om een visie die nog moet worden uitgewerkt in concrete doelen en maatregelen. Het is de bedoeling dat er in de toekomst minder nadruk wordt gelegd op een snelle doorstroming van het verkeer. Dat kan gevolgen hebben voor automobilisten, maar ook voor fietsers die vaker zullen moeten inhouden of omrijden. Of dit gevolgen gaat hebben voor het Hoofdnet Fiets is op dit moment nog niet bekend.
De gemeente wil dat automobilisten die naar Amsterdam reizen in de toekomst in steden als Muiden en Almere overstappen op het openbaar vervoer. Binnen Amsterdam moet doorgaand verkeer in 2050 zijn uitgebannen door de invoering van het zogenaamde lussenmodel, wat inhoudt dat rechtstreeks autoverkeer tussen stadsdelen niet meer mogelijk zal zijn. Verder wil de gemeente ‘nieuwe perspectieven’ verzamelen op het gebruik van de openbare ruimte, bijvoorbeeld van vrouwen en kinderen. De gemeente heeft een onderzoek laten doen waaruit blijkt dat er veel draagvlak is voor een andere inrichting van de openbare ruimte. Amsterdammers vinden het vooral belangrijk dat kinderen veilig buiten kunnen spelen. Daarnaast moet de stad goed bereikbaar zijn per openbaar vervoer, met de fiets en met een rolstoel, rollator of kinderwagen. Ook moet er ruimte zijn om je fiets te parkeren. Amsterdammers willen tegelijk juist minder aandacht voor de bereikbaarheid per auto en per taxi, en voor autoparkeren.
Conclusie
De Agenda Autoluw vormde een belangrijke omslag in het beleid van de gemeente en dit heeft concrete verbeteringen opgeleverd. Tegelijk laten de resultaten zien dat de maatregelen tot nog toe niet ver genoeg gingen om daadwerkelijk het autogebruik en -bezit terug te dringen. De gemeente erkent dat er keuzes moeten worden gemaakt, maar heeft hierover nog geen knopen doorgehakt: concrete plannen voor het parkeerbeleid en de verkeersnetten worden in de loop van 2025 naar de raad gestuurd. Het is nog niet bekend wanneer de plannen voor ‘knips’ worden uitgewerkt.