10 jaar Onderdoorgang Rijksmuseum
Alweer 10 jaar open na 10 jaar sluiting
Na 10 jaar te zijn afgesloten, werd de onderdoorgang van het Rijksmuseum op 13 mei 2013 weer opengesteld voor fietsers. Het had er al die tijd om gespannen. Hieronder een beknopt overzicht van meer dan 10 jaar onenigheid over de bestemming van de onderdoorgang met excuses voor de dode links. We beginnen 10 jaar geleden, en al scrollend dalen we af in een 10 jaar diep drama.
Na de heropening – augustus 2013
De huidige situatie in de onderdoorgang is geëvalueerd met als conclusie dat fietsers er gewoon doorheen kunnen fietsen (behalve in uitzonderlijke omstandigheden).
Lees hier de correspondentie (gezipt) die B&W op 2 september aan de gemeenteraad stuurde en waaruit o.a. blijkt dat het gesteggel van de afgelopen maanden tenminste 115.000 euro heeft gekost. Dat zal toch niet betaald zijn met geld dat voor fietsvoorzieningen bedoeld was…?
7 april 2013: de Onderdoorgang in de media
De heropening van het Rijks is in de pers niet onopgemerkt gebleven. Sterker: de beelden en teksten die het Rijks de media heeft aangereikt, worden met bakken uitgestort over de lezers, kijkers en luisteraars. Dus ook de aperte onwaarheid dat de Fietsersbond voor 2 jaar extra vertraging zou hebben gezorgd. Niet alleen bij monde van Ruud Gullit maar ook via een krant als El Pais (“paralizó las obras durante dos años”).
Gelukkig twitterde een wél betrouwbare bron: “In #DWDD hoorde ik het weer: het fietspad is dankbare schaamlap voor Rijksmuseum om forse vertraging te verhelen” (zie ook deze tweet).
De Volkskrant is verscheurd (of cynisch). In een speciale bijlage staat op de ene pagina:
- “Hoe erg is het offer dat aan de fietsende mens is gebracht? Als je op het binnenplein van het museum staat, zie je straks door de beglaasde boogramen van de tunnel de fietsers als schimmen voorbij schieten. Dat kon je vroeger niet zien. Hoe briljant is dat? Fietsers die dwars door een museum rijden. Het Louvre en MoMa zouden een moord doen voor dat concept.
Als de toerist straks met open mond op dat plein staat, weet hij onmiddellijk waar hij is. En dat is waar het om gaat in de hedendaagse mondiale architectuur: identiteit en lokale context.
Dit is een stad, denkt die toerist, waar je onder de Nachtwacht door kunt fietsen. Dit is Holland, waar een fietsroute net zo heilig is als een berg mooie schilderijen, waar de Fietsersbond net zo machtig is als de directeur van een prestigieus museum.”
Maar elders in de bijlage staat het opvallend tendentieuze:
- “Quizvraag: wat is het mediageniekste deel van het Rijksmuseum? De Nachtwacht? Fout. Het Melkmeisje? Ook niet. De kuif van Wim Pijbes? Eh, nee. Een hint: één woord, vier lettergrepen. Oplossing: fietstunnelgate. De onderdoorgang is berucht. Zij is al tijden een kiezel in de schoen van directeuren van het Rijksmuseum; van Schmidt Degener, die haar wist vrij te maken van autoverkeer; van Van Schendel, die in de ruimte graag een restaurant had; van Wim Pijbes. Punt van de directeuren: de tunnel is onpraktisch, gevaarlijk, lelijk, Rijksmuseum onwaardig. Punt van de gemeente: onder een museum doorfietsen is handig en leuk. Dat laatste woog tot nu toe altijd het zwaarst, maar ooit zal er vast een directeur zijn die triomfeert. De fietstunnel zal verdwijnen van de krantenpagina’s en journalisten zullen een ander onderwerp oppakken om hun kolommen mee te vullen. Rembrandts Nachtwacht. Vermeers Melkmeisje. Of Wim Pijbes’ kuif.”
Tja, tegen “onpraktisch, gevaarlijk, lelijk, Rijksmuseum onwaardig” weegt “handig en leuk” natuurlijk niet op. Maar klopt dat ook? Kan een gemeente als Amsterdam werkelijk zo benepen zijn als hier wordt gesuggereerd?
Dagblad Trouw kan zich (in een redactioneel commentaar) nog steeds niet neerleggen bij voldongen feiten:
- “Er moet nog maar één ding gebeuren: de fietsonderdoorgang moet worden gesloten. Die is de vogelpoep op een stralende voorruit.
Het besluit van de Amsterdamse gemeenteraad om de fietsroute open te houden, wekte al verbazing toen het genomen werd. En nu het Rijks weer open is, wordt duidelijk dat die beslissing ronduit dom was. Het is nog niet te laat om te keren.”
En ook de NRC doet nog altijd zuur, eveneens in een redactioneel commentaar:
- “Een echte wanklank was het gesteggel over de fietstunnel dwars door het museum – logisch voor de, prominente, buurtbewoners, onbegrijpelijke dwingelandij voor de rest van de wereld.”
Alleen het Nederlands Dagblad laat een ander, eigen geluid horen:
- “Omdat Amsterdam het hoofdkwartier is van mediamakend Nederland – veel programmamakers wonen in de hoofdstad – kan de rest van het land er niet omheen en wordt zodoende via radio en televisie geïnundeerd met museumnieuws. Het Rijksmuseum is heel belangrijk, is de boodschap. En daar kun je nogal wat vraagtekens bij zetten. Natuurlijk is de opening van een gebouw dat omgeven werd door zo veel financiële schandalen nieuws. Maar dat zijn andere dingen ook. Vaak belangrijker dingen dan een museum.”
En met nog wat meer afstand meldt de Huffington Post:
- “As a final, somewhat eccentric touch to remind the world Amsterdam is still a living city with its own cultural demands: a bike path runs straight under the center of the building’s central arch, offering cyclists a view of the building’s beautiful new courtyards.”
Overigens heeft Wim Pijbes, die beweert dat de hele wereld hem uitlacht vanwege dat ‘fietstunneltje’, tot nu toe nergens gelijk gekregen: er wordt nergens gelachen.
Achtergrond
- Volgens de Fietsersbond Amsterdam is de onderdoorgang van het Rijksmuseum een vitale en onvervangbare schakel in dé (hoofdnet) fietsroute tussen het centrum van Amsterdam en Zuid (de Zuidas).
De route is onvervangbaar omdat er geen alternatief is dat even veilig is, laat staan even aantrekkelijk. De route is ook van vitaal belang omdat uit de cijfers blijkt dat na afsluiting van de onderdoorgang het aantal fietsers tussen Zuid en Centrum is afgenomen. En verder is de onderdoorgang natuurlijk het internationale visitekaartje van Amsterdam als fietshoofdstad van de Wereld.
Steunbetuigingen
Ook anderen hebben zich in het openbaar uitgesproken voor het openhouden van de Onderdoorgang voor voetgangers én fietsers. Lees wat zij ervan vinden:
- planologen in het Parool: “De onderdoorgang is geen lokaal project, maar een symbolisch sleutelproject voor de toekomstige mobiliteit van alle Amsterdammers.” (Het Parool 23-5-2012)
- Jelle Brandt Corstius – “Meneer Pijbes, doe het niet voor ons. Doe het voor de kunst.” (column 2011)
- Henk Hofland – “Het hoort erbij, het heeft niemand ooit kwaad gedaan. Het tunneltje moet blijven!” (column 2009)
- Ed van Thijn – “Natuurlijk, het is ook de kortste weg, maar mag dat alsjeblieft als je Amsterdammer bent en je het liefst fietsend door het stadse leven gaat?” (column 2005)
- Gijs van der Ham – ”…een afsluiting of aanpassing van de onderdoorrit wordt beschouwd als een bezwaar voor de communicatie van de stad.” (column 2005)
- Afdeling communicatie van het Rijksmuseum – “Nergens anders in de wereld is een museum waar je doorheen kan fietsen, dat wil de directie van het Rijksmuseum ook zo houden.” (2004)
Nieuwsarchief
UPDATE 6 juli 2012, de kogel is door de kerk!
Alleen VVD en D66 verklaarden zich tegen. De VVD omdat men “geen fietstunnel maar een internationaal aansprekend cultuurplein” wil. D66 omdat men bang is voor ernstige ongelukken in de onderdoorgang en daar de verantwoordelijkheid niet voor wenst te nemen. Deze tegenstemmen bleken niet genoeg om de ultieme oproep van stadsdeel Zuid te laten slagen.
Blij
De Fietsersbond is erg blij met het genomen besluit en ook met het voornemen van de wethouder om de verkeersveiligheidssituatie om en rond het Rijksmuseum na de opening goed in de gaten te houden.
Hoge kwaliteit fietsverbinding
De Fietsersbond hoopt dat mede daardoor in stadsdeel Zuid de maatregelen genomen zullen worden die nodig zijn om ook de fietsvoorzieningen rond het Rijksmuseum en het Museumplein te laten voldoen aan de eisen die daaraan gesteld worden. Daarmee zou dan ook een eind kunnen komen aan een situatie die, blijkens de cijfers, de afgelopen jaren veel fietsers ervan weerhouden heeft op deze cruciale verbinding tussen Centrum en Zuid (Zuidas) de fiets te nemen. Het revitaliseren van deze hoge kwaliteit fietsverbinding zou een prioriteit moeten zijn, vindt de Fietsersbond.
Zie ook de opmerkelijk tendentieuze berichtgeving in:
- Het Parool – dat zich eerder die dag in een pontificaal commentaar op de voorpagina openlijk had gekeerd tegen fietsers in de onderdoorgang.
- NRC-Handelsblad – dat de dag vóór het besluit een groot stuk eindigt met “Angstvallig wacht het museum het moment af dat de eerste toerist ernstig gewond raakt na een aanrijding voor de entree. De koppen in buitenlandse kranten kunnen ze zich al indenken.”
Al op 27 juni jl. kreeg Henk Hofland ruim baan om een eerder standpunt te verlaten, vervolgens Wim Pijbes na te praten en daar de punt achter te zetten dat “Het getuigt van ernstig wanbeheer om de Passage weer te bevorderen tot een stukje overdekt fietspad.” En een dag later suggereert de cultuurredactie van de NRC dat eigenlijk besloten is dat de onderdoorgang 6 maanden na heropening alsnog voor fietsers zal worden afgesloten. - De Volkskrant – die een dag eerder een onbekrompen pagina had ingeruimd voor een emeritus historicus die daar mocht pleiten voor een “groot gebaar” (een stokpaardje van Wim Pijbes), daarmee doelend op het weren van fietsers uit de onderdoorgang.
En verder:
- AT5 met beelden van de commissievergadering.
UPDATE 22 juni 2012
- Volgens stadsdeel Zuid is een “volwaardig 2‐richtingen fietspad” om het Rijksmuseum significant veiliger dan door de onderdoorgang fietsen. Maar zorgvuldige berekeningen wijzen uit dat dat onjuist is. Integendeel:
– een 2‐richtingen fietspad, zelfs als dat optimaal aan de gestelde eisen voldoet, is ruim 15% onveiliger dan fietsen door de passage.
En dit geldt niet alleen voor fietsers, maar juist ook voor voetgangers. Kijken we alleen naar potentiële conflicten tussen fietsers en voetgangers, dan blijkt een passage met fietsers veel veiliger dan een voor fietsers gesloten passage.
Lees het onderzoeksrapport over de verkeersveiligheid van 2-richtingen fietspaden om het Rijksmuseum van de Fietsersbond.
UPDATE 7 juni 2012
- Het College van Burgemeester en Wethouders heeft een brief aan de gemeenteraad gestuurd met daarin het advies om het verzoek van het DB van stadsdeel Zuid (zie hieronder) te negeren en fietsers toch toe te laten in de passage. De gemeenteraad bespreekt de situatie op 5 juli 2012 in een commissie-vergadering.
UPDATE 1 juni 2012
- Het DB van stadsdeel Zuid heeft een brief aan B&W gestuurd met het verzoek het hoofdnet fiets uit de onderdoorgang te verplaatsen naar de Hobbemakade en Stadhouderskade.
Meest opvallend is dat die brief geheel voorbij gaat aan het feit dat het DTV rapport waarop men zich baseert tot verkeerde conclusies was gekomen (door het stadsdeel toegegeven) en dat als men de fouten erin corrigeert de conclusie moet zijn dat fietsen door de onderdoorgang het veiligst is.
Meer info hier
UPDATE 15 mei 2012
- Stadsdeel geeft in een brief fouten in DTV rapport toe: “onderdoorgang met fietsers is veiliger dan onderdoorgang zonder fietsers”.
Volg hier op video het debat van 15 mei in de commissie Leefomgeving (incl. insprekers vanaf ca. 1 uur 11 minuten).
Lees ook de inspraak van onze medewerker Govert de With.
UPDATE 7 mei 2012
25% veiliger door Museumpoort te fietsen
Stadsdeel Zuid heeft gekozen voor een fietsvrije passage en die keus gebaseerd op een onvolkomen rapport.
Na correctie van de fouten in het rapport blijkt dat het 25% veiliger is als fietsers door de onderdoorgang kunnen fietsen (en niet 5% onveiliger). En niet alleen veiliger voor fietsers, maar ook voor de voetgangers onder en rond het Rijksmuseum.
De Fietsersbond had deze uitkomst eigenlijk wel verwacht: in Amsterdam is in de afgelopen 10 jaar nooit een andere conclusie getrokken.
De Fietsersbond doet dan ook een beroep op het College van B&W om het verzoek van stadsdeel Zuid om van de onderdoorgang een voetgangersgebied te maken, niet in te willigen. Er is immers geen reden meer om van eerder genomen besluiten af te wijken?
Lees de kritische analyse van het rapport van DTV.
UPDATE 27 april 2012
Stadsdeel Zuid kiest tegen de fietser
Het dagelijks bestuur van stadsdeel Zuid heeft op 27 april een voorkeur uitgesproken voor een definitief voetgangersgebied in de passage. Dit “op voorwaarde dat een volwaardig alternatieve fietsroute wordt geboden om het Rijksmuseum heen.”
Zelf zegt het stadsdeel dat ze “kiest voor een duurzaam veilige oplossing.” Ze baseert haar beslissing op een analyse van DTV consultants dat tot de conclusie komt dat de afsluiting van de passage voor fietsers zo’n 5% verkeersveiliger is.
Vreemd genoeg bevindt de onveiligheid die in de analyse de doorslag geeft zich op de Museumbrug en in de Paulus Potterstraat, d.w.z. buiten de onderdoorgang. Ook wordt er in het rapport aan voorbij gegaan dat het bestuur met het afsluiten van de onderdoorgang tenminste 4 potentiële blackspots creëert (terwijl het stadsdeel zegt black spots te bestrijden). Een derde eigenaardigheid van het rapport is dat het zegt geen kwantitatieve analyse te kunnen geven, maar dat vervolgens wel doet…
De Fietsersbond heeft nog geen gelegenheid gehad het rapport van DTV grondig te bestuderen, en wacht daarom met een nadere reactie. Vooralsnog is het standpunt dat dit besluit van het bestuur van stadsdeel Zuid een historische blunder is, vooral als men meent dat dit een “duurzaam veilige” oplossing is.
Zie ook
- Het Parool van 27 april en 28 april
- AT5 dat meldt “Een woordvoerder van het college laat weten dat het besluit van stadsdeel Zuid niks zegt over de uiteindelijke beslissing over de tunnel.”
- persbericht van VVD, D66 en PvdA die menen dat dit de “ideale oplossing” is.
- bericht van VVD Zuid dat meent dat door het weren van fietsers “de verkeersveiligheid aanzienlijk verbetert”.
- Comité Red de Onderdoorgang “heeft nu zijn hoop gevestigd op het verstand van het bestuur van de centrale stad dat uiteindelijk over het lot van de onderdoorgang moet beslissen.”
UPDATE 12 maart 2012
- Naar aanleiding van het Plan van Aanpak van Stadsdeel Zuid (zie hier) om te onderzoeken of de passage of de omleidingsroutes veiliger zijn, inventariseerden wij de gevaren op de omleidingsroutes. Dat leverde dit rapport op, waaruit blijkt dat voor iedereen – dus ook voor voetgangers en museumbezoekers – de fietsers het beste in de passage kunnen rijden. We schreven daarover ook een persbericht.
UPDATE 17 februari 2012
- In een
audio-fragment (mp3) beweert Justus van Oel dat de Onderdoorgang nooit meer open gaat.
UPDATE 2 februari 2012
- Het Parool bericht dat het bestuur van Zuid een Voorlopig Ontwerp voor de Openbare Ruimte rond het Rijksmuseum heeft aangenomen waarin de onderdoorgang wordt ingericht zoals in 2005 al was besloten.
Intussen zijn twee groepen bewoners een petitie gestart: één tegen en één vóór het weren van fietsers in de Onderdoorgang. De eerste petitie is gestart na een open brief aan de gemeente waarin het openhouden voor fietsers van de onderdoorgang wordt bepleit.
UPDATE 18 december 2011
- Pijbes is opnieuw bezig stemming te maken tegen fietsers in de Onderdoorgang. In een opiniestuk in het Parool van 17 december schermt hij ineens met een aantal van 3 miljoen museumbezoekers, die door fietsen en scooters van de sokken gereden dreigen te worden.
Maar die 3 miljoen zuigt hij uit zijn duim (net zoals die scooters). Hier kunnen studenten 5000 euro van hem krijgen als ze met een goed plan komen om het huidige bezoekersaantal van 900.000 op te trekken naar 1,5 miljoen en bovendien voor elkaar krijgen dat ze in het museum meer gaan spenderen.Bovendien blijkt uit onderzoek dat op ons verzoek is gedaan, dat zelfs met 2 miljoen bezoekers (waarmee de verbouwing rekening houdt) er in de Onderdoorgang ruimte genoeg is voor fietsers en voetgangers.
UPDATE 15 september 2011
- Pijbes’ (directeur Rijksmuseum) laatste media-offensief in het Parool, gevolgd door enkele reacties van lezers:
de ingezonden brief van Pijbes in het Parool van 13-9-2011
en reacties daarop
UPDATE 8 september 2011
- Het stadsdeel heeft een programma van eisen (PvE) opgesteld voor de openbare ruimte rond het Rijksmuseum, dus ook voor de onderdoorgang.
De directeur van het museum is in de media een anti-fiets campagne begonnen.
Lees meer
UPDATE 27 april 2010
- Volgens een bericht in De Volkskrant ziet Wim Pijbes af van z’n plannen en wordt de ingang uitgevoerd volgens het vergunde ontwerp.
2009: Rijksmuseum begint opnieuw discussie over onderdoorgang
Er is bij Stadsdeel Oud-Zuid een bouwadviesaanvraag ingediend voor een nieuwe ontwerp.
Alles weer opnieuw?
Het DB van het stadsdeel heeft een verkeerskundig onderzoek laten doen en naar aanleiding daarvan aan het museum laten weten dat ze met dit nieuwe ontwerp verder mogen gaan. Het Rijks gaat nu meer onderzoek doen en komt dan met een bouwaanvraag.
Ook al is het mooi dat er geen discussie is over het toestaan van fietsen in de Onderdoorgang, toch zijn wij zeer verbaasd dat dit alles na het uitgebreide overleg en onderzoek van 4 jaar geleden weer wordt opgerakeld. Een nieuwe discussie, nieuwe schetsen, nieuwe onderzoeken. Dat terwijl het nieuwe museum 1 januari 2008 (!) weer open had moeten gaan. Ons lijkt het beter om gewoon het goedgekeurde ontwerp uit te gaan voeren.
Twijfels
Bovendien hebben wij grote twijfels bij het verkeerskundig onderzoek dat nu is gedaan. Volgens ons heeft de beperktere ruimte voor voetgangers grote gevolgen voor hun doorstroming. Ook voor fietsers is dit nieuwe plan geen verbetering. Fietsen rijden aan één kant, vlak langs de ramen die uitzien op de open binnenhoven. Het fietspad wordt gescheiden door een rij grote pilaren. De effectieve breedte valt daardoor flink tegen. Ook zullen groepen toeristen voor die ramen blijven staan om een kijkje te nemen. Om nog maar niet te spreken van voetgangers die per ongeluk op het fietspad belanden en daar klem zitten.
Voor het vervolg zullen wij weer contact zoeken met de deelraadsleden. Zij bepalen uiteindelijk hoe de openbare(!) ruimte in het stadsdeel wordt ingericht. Volgens ons kan dat nog steeds het best met het reeds vergunde ontwerp uit 2005. We hopen dat het Rijksmuseum daar nu eens mee voortmaakt.
MEER LEZEN
- Bijna 20 jaar geleden, maart 1993, probeerde Dick de Jongh namens de Fietsersbond Sven Ingvar Andersson te bewegen z’n voor de fietsers onzalige plannen met het Museumplein te veranderen. Die hielden o.a. in de afsluiting voor fietsers van de onderdoorgang van het Rijksmuseum. Lees hier zijn betoog.
- Lees het artikel in OEK 80 waarin wordt uitgelegd waarom omrijden om het Rijksmuseum voor de Fietsersbond ondenkbaar is.
